1- Kök Dizini Ve Temel Dosya Bilgisi
Öncelikle kök dizini nedir diye bir soru aklınıza takılırsa hemen kısaca cevaplayalım.Kök dizini ; bilgisayar dosya dizgelerinde hiyerarşideki en üstteki veya ilk gelen dizine denir. Yani Bir ağacın kökü gibi düşünülebilir. Diğer dizinler de ona bağlıdır.Kök dizindeki hiyerarşiye diğer bir bağlamda Filesystem Hierarchy Standard yani FSSTND diyebiliriz. O halde FSSTND standartına göre kök dizin altında bulunan dizinlerin isim görevlerini inceleyelim :
1.2- Dizin İsmi Ve Görevleri
Kısaca dizin ve ve bu dizinlerin ne işe yaradadığını paradigma halinde inceleyelim:
• /bin : Olması zorunlu temel komut dosyalarını içerir.
• /boot : Başlangıç için gerekli dosyaları bulundurur.
• /dev : Donanım dosyaları vardır.
• /etc : Sistem ayarlarını barındırır.
• /lib : Kütüphane dosyaları ve çekirdek modülleri bulunur.
• /media : Kaldırılabilir aygıtların (CD-ROM, USB bellek vb.) sisteme eklendiği klasördür.
• /mnt : Sistem açılışında otomatik olarak bağlanan sabit disk bölümleri bu dizin altında eklenir.
• /opt : Üçüncü parti kullanıcı programlarının kurulması içindir.
• /sbin : Sistemi yöneticisiyle ilgili çalıştırabilir dosyaları tutar.
• /srv : Sistemin sunduğu hizmetlerle alakalıdır.
• /tmp : Geçici dosyaları tutmak içindir.
• /usr : Tüm kullanıcılarca paylaşılan verileri içeren dizindir.
• /var : Log dosyaları, e-posta ve yazıcı kuyrukları gibi değişken verileri barındırır.
Günümüzde Linux dağıtımlarının pek çoğunun FSSTND standartında belirlenmiş klasörlerin dışında ,kök dizine bir iki klasör daha eklediği ya da nadiren bu yapıdan bir klasörün çıkardığı görülmektedir. Bu küçük farklılıklar dışında Linux dağıtmlarında genel yapı aynıdır.Bu verilen paradigmaları biraz daha ayrıntlı işleyelim.
/ (root) :
İşletim sisteminin başlangıç noktasıdır. Bilgisayar başlarken, ilk önce bu bölüme bakılır.
/bin :
İşletim sisteminizi kullanmak için gereken birçok yararlı komut /bin klasörü altındadır. cat, mkdir, cp, ls, mv, rm vb. temel komutların hepsini burada bulabilirsiniz.
/boot :
Boot, işletim sisteminin yüklenme evresidir. /boot klasörü, boot işlemi için gereken her şeyi içerir.
/dev :
Donanım aygıt bölümüdür.Örnek olarak önemli aygıtların dosylarını şu şekilde sıralayabiliriz.
/dev/ttyS0 : Fare, modem gibi aygıtların bağlandığı seri port.
/dev/psaux : PS/2 girişi; fare ve klavyeler içindir.
/dev/lp0 : Paralel port ; yazıcı, tarayıcı vs...
/dev/dsp : Birincil ses aygıtı
/dev/usb : USB aygıtları
/dev/sda : SCSI aygıtlar, Flash Bellekler, harici CD-ROM’lar vs...
/dev/scd : SCSI CD-ROM’lar /dev/js0 : Joystick
•/etc :
Yapılandırma dosyasıdır. Bir programın işlemlerini kontrol etmek için kullanılan lokal bir dosyadır .
•/home :
Windows’taki Documents and Settings klasörüne benzetebiliriz. Fakat şunuda söylemek gerekir ki daha güvenli bir yapıdır.Zira linuxta güvenlik her zaman ön safhadadır.
•/initrd :
initrd, initial ramdisk kısaltmasıdır. Linux’un yüklenmesi için gerekli dosyadır.
•/lib :
Kernel modülleri ve paylaşılan kütüphane dosyasıdır.
•/lost+found :
kötü bir sistem kapanmasından sonra, kaybedilen dosyların saklandığı dosyadır
•/media :
Çıkarılabilir aygıtların, bağlantı noktasını oluşturan dosyadır
•/mnt :
herhangi bir dosya sistemini, işletim sisteminin kullanmasını sağlağan dosyadır
•/opt :
Dağıtımdan bağımsız ekstra yüklenen paketler için /opt klasörü kullanılmaktadır.
•/proc :
Özel sanal bir dosya sistemidir. sistem durumuna dair bilgi içeren sanal dosyalar vardır.
•/root :
Unix’in ilk versiyonlarında root kullanıcısının kendine ait bir ev klasörü yoktu. Direkt olarak / (root klasörü) altında çalışırdı. Fakat zamanla bunun iyi bir yöntem olmadığı anlaşıldı ve root kullanıcısının ayrı bir klasöre sahip olması gerektiğine karar verildi. Diğer kullanıcılardan farklı olduğu için root’un ev klasörü /home altında tutulmaz; ayrılması için /root klasörü altındadır.
•/sbin :
Normal kullanıcının kullanabileceği komutlarla, sistem kullanıcısının kullanabileceği komutların kayıt altına alındığı dosya.
•/usr :
Çok önemli bir yapıdır ve işletim sisteminizde kullandığınız her şeyle ilişkisi bulunur.Virüsün girmesi halinde bir çok bilgileriniz çalınabilir.
•/var :
Log dosyaları, e-mail ve printer kuyrukları gibi değişken sistem bilgilerini barındırır.
•/tmp :
Geçici dosyalar içindir. Birçok program, burayı geçici depolama alanı olarak kullanır
Dizin yapısını kolay anlaşılabilmesi için kısa ve öz bir şekilde incelik şimdi ise Dosya ve Dizin erişimlerini inceleyelim.
2- Erişim
Linux sistemlerde her dizin ve dosyanın bir Sahip Kullanıcısı ve bir de Sahip Grubu vardır. Erişim izinleri de sahibi, grubu ve diğerler kullanıcıların izinleri olarak üç kategoride ayarlanabilir. Bunlardan her birisine okuma, yazma ve çalıştırma yetkileri verilebilir veya kısıtlanabilir. Örneğin; /root dizininin sahip kullanıcısı "root", sahip grubu yine "root" olarak ayarlanmıştır. Erişim izinleri de Sahibi:Okuma-Yazma, Grubu:İzin yok, Diğerleri:İzin yok olarak ayarlanmıştır. Böylece bu dizine sadece "root" kullanıcısı erişebilmektedir.
3- Depolama Aygıtları
Linux’ta depolama aygıtları diğerleri gibi /dev dizini altındaki bir dosyadır ve bağlama yöntemiyle ulaşılabilir. Depolama aygıtlarının bir kısmı /mnt dizini altına bağlanırken bir böllümü ise /media dizini altına bağlanır. Ubuntu’da /media dizini altına bağlanan depolama aygıtları şunlardır:
•Sistem açılışında otomatik bağlanmayan sabit disk bölümleri
•Çıkarılabilir depolama aygıtları (USB bellek, CD/DVD vb.)
-Ubuntu’da /mnt dizini altına bağlanan depolama aygıtları şunlardır:
•Sistem açılışında otomatik bağlanan sabit disk bölümleri
-Bağlama dizinlerinin isimlendirilmesi ise şöyle açıklanabilir:
• /media dizini altına bağlanan depolama aygıtlarında depolama biriminin etiketi dikkate alınır ve /media altına bu isimde bir dizin oluşuturulur. Eğer birimin etiketi yoksa "disk, disk-1, disk2..." gibi otomatik isimler verilir.
§ /mnt dizini altına bağlanan depolama aygıtları; kullanıcının belirlediği isimde bir dizin açılarak bağlanır.
Öncelikle kök dizini nedir diye bir soru aklınıza takılırsa hemen kısaca cevaplayalım.Kök dizini ; bilgisayar dosya dizgelerinde hiyerarşideki en üstteki veya ilk gelen dizine denir. Yani Bir ağacın kökü gibi düşünülebilir. Diğer dizinler de ona bağlıdır.Kök dizindeki hiyerarşiye diğer bir bağlamda Filesystem Hierarchy Standard yani FSSTND diyebiliriz. O halde FSSTND standartına göre kök dizin altında bulunan dizinlerin isim görevlerini inceleyelim :
1.2- Dizin İsmi Ve Görevleri
Kısaca dizin ve ve bu dizinlerin ne işe yaradadığını paradigma halinde inceleyelim:
• /bin : Olması zorunlu temel komut dosyalarını içerir.
• /boot : Başlangıç için gerekli dosyaları bulundurur.
• /dev : Donanım dosyaları vardır.
• /etc : Sistem ayarlarını barındırır.
• /lib : Kütüphane dosyaları ve çekirdek modülleri bulunur.
• /media : Kaldırılabilir aygıtların (CD-ROM, USB bellek vb.) sisteme eklendiği klasördür.
• /mnt : Sistem açılışında otomatik olarak bağlanan sabit disk bölümleri bu dizin altında eklenir.
• /opt : Üçüncü parti kullanıcı programlarının kurulması içindir.
• /sbin : Sistemi yöneticisiyle ilgili çalıştırabilir dosyaları tutar.
• /srv : Sistemin sunduğu hizmetlerle alakalıdır.
• /tmp : Geçici dosyaları tutmak içindir.
• /usr : Tüm kullanıcılarca paylaşılan verileri içeren dizindir.
• /var : Log dosyaları, e-posta ve yazıcı kuyrukları gibi değişken verileri barındırır.
Günümüzde Linux dağıtımlarının pek çoğunun FSSTND standartında belirlenmiş klasörlerin dışında ,kök dizine bir iki klasör daha eklediği ya da nadiren bu yapıdan bir klasörün çıkardığı görülmektedir. Bu küçük farklılıklar dışında Linux dağıtmlarında genel yapı aynıdır.Bu verilen paradigmaları biraz daha ayrıntlı işleyelim.
/ (root) :
İşletim sisteminin başlangıç noktasıdır. Bilgisayar başlarken, ilk önce bu bölüme bakılır.
/bin :
İşletim sisteminizi kullanmak için gereken birçok yararlı komut /bin klasörü altındadır. cat, mkdir, cp, ls, mv, rm vb. temel komutların hepsini burada bulabilirsiniz.
/boot :
Boot, işletim sisteminin yüklenme evresidir. /boot klasörü, boot işlemi için gereken her şeyi içerir.
/dev :
Donanım aygıt bölümüdür.Örnek olarak önemli aygıtların dosylarını şu şekilde sıralayabiliriz.
/dev/ttyS0 : Fare, modem gibi aygıtların bağlandığı seri port.
/dev/psaux : PS/2 girişi; fare ve klavyeler içindir.
/dev/lp0 : Paralel port ; yazıcı, tarayıcı vs...
/dev/dsp : Birincil ses aygıtı
/dev/usb : USB aygıtları
/dev/sda : SCSI aygıtlar, Flash Bellekler, harici CD-ROM’lar vs...
/dev/scd : SCSI CD-ROM’lar /dev/js0 : Joystick
•/etc :
Yapılandırma dosyasıdır. Bir programın işlemlerini kontrol etmek için kullanılan lokal bir dosyadır .
•/home :
Windows’taki Documents and Settings klasörüne benzetebiliriz. Fakat şunuda söylemek gerekir ki daha güvenli bir yapıdır.Zira linuxta güvenlik her zaman ön safhadadır.
•/initrd :
initrd, initial ramdisk kısaltmasıdır. Linux’un yüklenmesi için gerekli dosyadır.
•/lib :
Kernel modülleri ve paylaşılan kütüphane dosyasıdır.
•/lost+found :
kötü bir sistem kapanmasından sonra, kaybedilen dosyların saklandığı dosyadır
•/media :
Çıkarılabilir aygıtların, bağlantı noktasını oluşturan dosyadır
•/mnt :
herhangi bir dosya sistemini, işletim sisteminin kullanmasını sağlağan dosyadır
•/opt :
Dağıtımdan bağımsız ekstra yüklenen paketler için /opt klasörü kullanılmaktadır.
•/proc :
Özel sanal bir dosya sistemidir. sistem durumuna dair bilgi içeren sanal dosyalar vardır.
•/root :
Unix’in ilk versiyonlarında root kullanıcısının kendine ait bir ev klasörü yoktu. Direkt olarak / (root klasörü) altında çalışırdı. Fakat zamanla bunun iyi bir yöntem olmadığı anlaşıldı ve root kullanıcısının ayrı bir klasöre sahip olması gerektiğine karar verildi. Diğer kullanıcılardan farklı olduğu için root’un ev klasörü /home altında tutulmaz; ayrılması için /root klasörü altındadır.
•/sbin :
Normal kullanıcının kullanabileceği komutlarla, sistem kullanıcısının kullanabileceği komutların kayıt altına alındığı dosya.
•/usr :
Çok önemli bir yapıdır ve işletim sisteminizde kullandığınız her şeyle ilişkisi bulunur.Virüsün girmesi halinde bir çok bilgileriniz çalınabilir.
•/var :
Log dosyaları, e-mail ve printer kuyrukları gibi değişken sistem bilgilerini barındırır.
•/tmp :
Geçici dosyalar içindir. Birçok program, burayı geçici depolama alanı olarak kullanır
Dizin yapısını kolay anlaşılabilmesi için kısa ve öz bir şekilde incelik şimdi ise Dosya ve Dizin erişimlerini inceleyelim.
2- Erişim
Linux sistemlerde her dizin ve dosyanın bir Sahip Kullanıcısı ve bir de Sahip Grubu vardır. Erişim izinleri de sahibi, grubu ve diğerler kullanıcıların izinleri olarak üç kategoride ayarlanabilir. Bunlardan her birisine okuma, yazma ve çalıştırma yetkileri verilebilir veya kısıtlanabilir. Örneğin; /root dizininin sahip kullanıcısı "root", sahip grubu yine "root" olarak ayarlanmıştır. Erişim izinleri de Sahibi:Okuma-Yazma, Grubu:İzin yok, Diğerleri:İzin yok olarak ayarlanmıştır. Böylece bu dizine sadece "root" kullanıcısı erişebilmektedir.
3- Depolama Aygıtları
Linux’ta depolama aygıtları diğerleri gibi /dev dizini altındaki bir dosyadır ve bağlama yöntemiyle ulaşılabilir. Depolama aygıtlarının bir kısmı /mnt dizini altına bağlanırken bir böllümü ise /media dizini altına bağlanır. Ubuntu’da /media dizini altına bağlanan depolama aygıtları şunlardır:
•Sistem açılışında otomatik bağlanmayan sabit disk bölümleri
•Çıkarılabilir depolama aygıtları (USB bellek, CD/DVD vb.)
-Ubuntu’da /mnt dizini altına bağlanan depolama aygıtları şunlardır:
•Sistem açılışında otomatik bağlanan sabit disk bölümleri
-Bağlama dizinlerinin isimlendirilmesi ise şöyle açıklanabilir:
• /media dizini altına bağlanan depolama aygıtlarında depolama biriminin etiketi dikkate alınır ve /media altına bu isimde bir dizin oluşuturulur. Eğer birimin etiketi yoksa "disk, disk-1, disk2..." gibi otomatik isimler verilir.
§ /mnt dizini altına bağlanan depolama aygıtları; kullanıcının belirlediği isimde bir dizin açılarak bağlanır.
